موسیقی متن فیلم رستگاری در شاوشنک؛ شاهکاری ماندگار از توماس نیومن
از آنجا که فیلم "رستگاری در شاوشنک" به مناسبت دهمین سالگرد اکران خود، بار دیگر به‌طور محدود در سینماها به نمایش درآمده و اخیراً نسخه‌ای ویژه شامل سه دی‌وی‌دی برای مجموعه‌داران منتشر شده است، تصمیم گرفتم که بار دیگر موسیقی متن این فیلم را که اثر توماس نیومن است، مرور و نقد کنم. زمانی که اولین بار در مارس ۱۹۹۵ این فیلم را دیدم، آن را اثری ارزشمند و لذت‌بخش یافتم؛ البته این ارزیابی را باید با در نظر گرفتن عدم بلوغ و تجربه‌ی کم من در زمینه‌ی سینما سنجید. اما اکنون، یک دهه بعد، این فیلم را یکی از بهترین‌هایی می‌دانم که تاکنون دیده‌ام؛ اثری گرم، الهام‌بخش و تأثیرگذار که ادای احترامی به روحیه‌ی تسخیرناپذیر انسانی، قدرت دوستی و نیاز به امید و رؤیاها است.
این فیلم بر اساس داستان کوتاه "ریتا هیورث و رستگاری در شاوشنک" نوشته‌ی استیون کینگ ساخته شده که در سال ۱۹۸۲ در مجموعه داستان "فصول مختلف" منتشر شد. کارگردانی این فیلم را فرانک دارابونت، که در آن زمان یک تازه‌کار بود، بر عهده داشت. تیم رابینز در نقش اندی دوفرین، کارمند مالی آرامی در دهه‌ی ۱۹۴۰ که به اشتباه به حبس ابد برای قتل همسرش و معشوقه‌ی او محکوم شده بود، هنرنمایی کرد. اندی در زندان سخت شاوشنک زندانی شد و مجبور شد به سرعت خود را با زندگی در آنجا وفق دهد. او با زندان‌بان بی‌رحم، بایرون هادلی (کلنسی براون) درگیر شد و با سرپرست سرسخت زندان، ساموئل نورتون (باب گانتون)، اختلاف پیدا کرد. با این‌حال، او با رِد (مورگان فریمن)، زندانی کهنه‌کاری که می‌توانست هر چیزی را برای دیگر زندانیان فراهم کند، و چند تن از دیگر زندانیان دوست شد. علی‌رغم ناامیدی و یکنواختی روزمره، اندی به واسطه‌ی دوستی پایدارش با رِد، سلامت روانی خود را حفظ کرد و رؤیای آزادی را در دل زنده نگه داشت.
مطالب مرتبط را بخوانید:
- سازهای الکترونیک: تاریخچه، انواع و کاربردها مقدمه
- نقش موسیقی در فیلم و سریال‌ها
- تحول سبک‌های موسیقی در طول تاریخ
فیلم "رستگاری در شاوشنک" آن‌قدر نقاط قوت دارد که مشخص نیست از کجا باید شروع کرد. بازی‌های تیم رابینز، مورگان فریمن، باب گانتون، کلنسی براون، ویلیام سدلر و جیمز ویتمور کاملاً بی‌نقص هستند؛ هیچ لحظه‌ای مصنوعی به نظر نمی‌رسد و هیچ دیالوگی ناهماهنگ نیست. بازی فریمن در نقش مردی دنیا دیده و خسته از زندگی، مسیر حرفه‌ای او را تغییر داد و او را به یکی از بزرگ‌ترین بازیگران شخصیت‌پرداز نسل خود تبدیل کرد. ترکیب هوشمندانه‌ی تیزهوشی و سادگی در نقش‌آفرینی رابینز، به شخصیت او کمک می‌کند تا در دنیایی که جلب توجه بیش از حد می‌تواند مرگبار باشد، زنده بماند. اندی دوفرینِ رابینز، وقاری آرام و حس صلح درونی دارد که تماشای او را مسحورکننده می‌کند. کارگردانی و فیلم‌نامه‌ی دارابونت بی‌نقص است؛ او با استفاده از رنگ‌های کدر و فیلم‌برداری هوشمندانه، زندگی کسالت‌بار و خسته‌کننده‌ی داخل زندان را به تصویر می‌کشد، درحالی‌که با طنز، صمیمیت و حس رفاقت، فضای فیلم را از یکنواختی نجات می‌دهد.
اما فراتر از این‌ها، مفاهیم اجتماعی فیلم هستند که آن را به اثری ماندگار تبدیل کرده‌اند: این ایده که دوستی و پایداری رؤیاها می‌تواند در ناامیدکننده‌ترین شرایط نیز شما را زنده نگه دارد. جوهره‌ی فیلم در جمله‌ی معروف رِد خلاصه می‌شود: "یا مشغول زندگی باش یا مشغول مردن." همین ایده‌ی مرکزی، یعنی بهترین استفاده از شرایط، هرچند که دشوار باشند، مانع می‌شود که فیلم صرفاً یکی دیگر از فیلم‌های معمولی درباره‌ی زندان باشد. فیلم به موضوعات دیگری نیز می‌پردازد، از جمله مسئله‌ی رایج "وابستگی به نهاد"، که در آن زندانیان سابق نمی‌توانند بدون نظم و انضباط زندان که زمانی از آن متنفر بودند، در دنیای بیرون دوام بیاورند. اما در نهایت، "رستگاری در شاوشنک" فیلمی درباره‌ی امید است. همان‌طور که شعار فیلم می‌گوید: "ترس می‌تواند تو را زندانی کند، امید می‌تواند تو را آزاد کند."
توماس نیومن برای موسیقی فیلم "رستگاری در شاوشنک" در سال ۱۹۹۵ نامزد جایزه‌ی اسکار شد. اگرچه در نهایت این جایزه را به هانس زیمر و موسیقی متن "شیرشاه" واگذار کرد، اما موسیقی فیلم "شاوشنک" یکی از آثار محبوب کارنامه‌ی او شد، در کنار موسیقی‌های تحسین‌شده‌ای چون "نجواگر اسب‌ها"، "ملاقات با جو بلک"، "زیبای آمریکایی" و دومین همکاری او با دارابونت، یعنی "مسیر سبز". زمانی که در سال ۱۹۹۷ اولین بار موسیقی این فیلم را نقد کردم، اشاره کردم که از مقدمه‌ی احساسی مبتنی بر ویولنسل و پایان پرشور و غنی آن لذت بردم، اما برخی از قسمت‌های آن برایم چندان جالب نبودند. با گذشت زمان، اما، زیبایی تمام و کمال این موسیقی را درک کرده‌ام.
فهرست موزیک های فیلم رستگاری در شاوشنک :
May (0:33)
Shawshank Prison (Stoic Theme) (1:53)
New Fish (1:50)
Rock Hammer (1:51)
An Inch of His Life (2:48)
If I Didn’t Care (The Inkspots) (3:03)
Brooks Was Here (5:06)
His Judgement Cometh (2:00)
Suds on the Roof (1:36)
Workfield (1:10)
Shawshank Redemption (4:26)
Lovesick Blues (Hank Williams) (2:42)
Elmo Blatch (1:08)
Sisters (1:18)
Zihuatanejo (4:43)
Duettino – Sull ‘Aria (Mozart) (3:32)
Lovely Raquel (1:55)
And That Right Soon (1:08)
Compass and Guns (3:53)
So Was Red (2:44)
End Title (4:05)
موسیقی ساخته و رهبری شده توسط توماس نیومن.
ارکستراسیون توسط توماس پاساتیری.
ضبط و میکس توسط توماس نیومن و دنیس سندز.
ویرایش شده توسط بیل برنشتاین.
مسترینگ توسط جو گاستوِرت.
آلبوم تهیه شده توسط توماس نیومن و بیل برنشتاین.
