سه‌گانه بتمن به پایان می‌رسد با «شوالیه تاریکی برمی‌خیزد»
شوالیه تاریکی برمی‌خیزد آخرین قسمت مورد انتظار از سه‌گانه‌ی بتمن به کارگردانی کریستوفر نولان است که او آن را با بتمن آغاز می‌کند در سال ۲۰۰۵ شروع کرد و در سال ۲۰۰۸ با شوالیه تاریکی ادامه داد. این فیلم هفت سال پس از پایان قسمت دوم روایت می‌شود، جایی که بروس وین (با بازی کریستین بیل) به انزوا رفته و اجازه داده است که شخصیت مبارز با جرم و جنایتش، بتمن، مسئولیت جرایم هاروی دنت (دادستان سابق) را که شامل قتل معشوقه‌ی وین، ریچل نیز می‌شود، بر عهده بگیرد.
تهدید جدید در گاتهام و بازگشت بتمن
ورود بین و سلینا کایل
با این حال، این انزوای خودخواسته با ورود دو فرد بسیار متفاوت به شهر گاتهام تهدید می‌شود:
بین (با بازی تام هاردی)، یک تروریست نقاب‌دار قدرتمند که به نظر می‌رسد قصد دارد بنیان‌های جامعه‌ی مدرن را به چالش بکشد.
سلینا کایل (با بازی آن هاتاوی)، یک دزد ماهر که برای سرقت یک گردنبند به عمارت وین نفوذ می‌کند اما با چیزی فراتر از آن روبه‌رو می‌شود.
برای مقابله با این تهدیدهای فزاینده، وین مجبور می‌شود بار دیگر به بتمن تبدیل شود، اما آیا از نظر ذهنی و جسمی به اندازه‌ی کافی قوی هست تا با این چالش روبه‌رو شود؟
گروه بازیگران و موفقیت تجاری فیلم
این فیلم دارای یک گروه بازیگران ستاره است، از جمله مایکل کین، مورگان فریمن، گری الدمن، جوزف گوردون-لویت و ماریون کوتیار. شوالیه تاریکی برمی‌خیزد به یکی از محبوب‌ترین و موفق‌ترین فیلم‌های پرفروش سال ۲۰۱۲ تبدیل شد و در حالی که چشم‌انداز نولان را با موفقیتی بی‌چون‌وچرا به پایان رساند، به‌طور هوشمندانه‌ای زمینه را برای دنباله‌هایی توسط کارگردانان دیگر فراهم کرد.
بازگشت هانس زیمر و تیم آهنگسازی گسترده
برای سومین بار، هانس زیمر به عنوان آهنگساز بازگشته است و اکنون جای دیوید جولین را به عنوان انتخاب اصلی نولان گرفته است. جیمز نیوتن هاوارد دیگر به عنوان آهنگساز مشترک نامی ندارد، اما موسیقی‌های اضافه‌ای توسط لورنه بالفه، تام هولکنبورگ، اندرو کاوچینسکی، جاشا کلیب، استیو مازارو و رامین جوادی ساخته شده است. همچنین یک تیم گسترده از رهبران ارکستر و تنظیم‌کنندگان در این پروژه حضور دارند که تعداد اعضای تیم خلاق را به بیش از دوازده نفر می‌رساند.
نقد عملکرد زیمر و ویژگی‌های موسیقی فیلم
زیمر، نقدها و ستایش‌ها
در سال‌های اخیر من نسبت به زیمر انتقادات سختی داشته‌ام و کارهای اخیر او در فیلم‌های بتمن، شرلوک هلمز و دزدان دریایی کارائیب را چندان جدی نگرفته‌ام. نمی‌خواهم دوباره یک نقد تند درباره‌ی زیمر و تأثیر او و تیم بزرگش بر صنعت موسیقی فیلم بنویسم، زیرا این بحث بارها مطرح شده و دیگر تکراری شده است. زیمر، زیمر است و هیچ‌وقت چیز دیگری نخواهد بود. در عین حال، موسیقی فیلم‌های مستقل همچنان در سطح بالایی قرار دارد، که باعث می‌شود تسلط تقریباً کامل او بر جریان اصلی را نادیده بگیریم.
با این حال، چیزی که بسیاری از افراد فراموش می‌کنند، این است که زیمر قادر است موسیقی واقعاً فوق‌العاده‌ای بنویسد. به همین دلیل است که با تعجب باید بگوییم: بخش‌هایی از موسیقی فیلم «شوالیه تاریکی برمی‌خیزد» واقعاً بسیار خوب هستند.
تحلیل ساختار موسیقی و تم‌ها
الگوهای ارکسترال تکرارشونده
البته، موسیقی این فیلم نیز از سبک و لحن دو قسمت قبلی پیروی می‌کند و الگوی دو نتی معروف بتمن را که اکنون برای مخاطبان آشنا شده است، دوباره مطرح می‌کند. همچنین، چندین تم اکشن آشنا که در فیلم‌های قبلی شنیده شده‌اند، در اینجا نیز حضور دارند. ساختار ارکسترال موسیقی متن تغییر چندانی نسبت به الگوی گذشته ندارد: استیناتوهای بی‌پایان ویولنسل، ضربات طوفانی سازهای کوبه‌ای، نواهای سنگین سازهای برنجی در رنج پایین و لایه‌های متعدد از افکت‌های الکترونیکی با صدای صنعتی که همه‌چیز را پوشش می‌دهند درست همان‌طور که انتظار داریم.
سرود بین؛ تمی فراتر از یک شخصیت
مهم‌ترین عنصر جدید در موسیقی زیمر همان چیزی است که به‌طور عامیانه با نام «سرود بین» (Bane’s Chant) شناخته می‌شود. این قطعه، شامل گروهی از صدای خام و پرطنین مردانه است که عبارت «دشی باسارا» (deshi basara) را در قالب یک الگوی کوبه‌ای نامعمول می‌خوانند. این سرود که از عربی مراکشی گرفته شده، به معنای «او برمی‌خیزد» است. نکته جالب این است که این قطعه ترکیبی از صدای بسیاری از افراد مختلف از سراسر جهان است که آن را ضبط کرده و از طریق اینترنت برای زیمر ارسال کرده‌اند. این سرود شالوده بسیاری از قطعات موسیقی فیلم را تشکیل می‌دهد، از جمله:
- “Gotham’s Reckoning” (انتقام گاتهام)
- بخش‌هایی از “The Fire Rises” (آتش برمی‌خیزد)
- بخش میانی قطعه‌ی کاملاً پرآشوب “Fear Will Find You” (ترس تو را خواهد یافت)
- در طول قطعه‌ی دراماتیک و بی‌رحمانه‌ی “Imagine the Fire” (آتش را تصور کن)
در نگاه اول، این تم به‌وضوح به نظر می‌رسد که یک لایت‌موتیف ویژه برای بین است. اما کاربرد واقعی این تم بسیار هوشمندانه‌تر از آن چیزی است که ابتدا تصور می‌شود. این تم در بسیاری از صحنه‌های مرتبط با بین و اعمال شرورانه‌ی او حضور دارد و نوعی اعلام خطر و هشدار برای حضور او در فیلم است. اما در عین حال، این سرود زمانی نواخته می‌شود که بروس وین – که به زندانی دورافتاده و پر از یأس در هند تبعید شده است – تلاش می‌کند از «گودال» بالا برود و موانع جسمی و ذهنی خود را غلبه کند.
در نهایت، این تم به یک شخصیت خاص تعلق ندارد، بلکه تمی فراگیر برای تمام افرادی است که بر سختی‌های عظیم غلبه کرده‌اند. بروس وین، بین، و فرزند رأس الغول، همگی در مسیر زندگی‌شان مجبور شدند موانع بزرگی را پشت سر بگذارند تا به جایگاهی که در آن قرار دارند برسند.
تم سلینا کایل؛ ملودی مرموز و مدرن
دیگر عنصر تماتیک جدید و مهم، تمی است که برای شخصیت سلینا کایل در نظر گرفته شده است. این تم، یک ملودی شیطنت‌آمیز، مرموز و تا حدی بازیگوش بر روی پیانو است که اغلب با صدای زنجیر فلزی ظریفی که در بخش سازهای کوبه‌ای به‌آرامی به هم می‌خورد، همراهی می‌شود.
پس از حضور آشکار اولیه‌ی آن در قطعه‌ی “Mind If I Cut In”، این تم در بیشتر بخش‌های موسیقی فیلم به پس‌زمینه می‌رود و تنها گهگاه به‌صورت گذرا بازمی‌گردد. همین افکت زنجیر را می‌توان در انتهای قطعه‌ی اضافی “All Out War” نیز شنید. در میکس فیلم، این تم پررنگ‌تر از نسخه‌ی آلبوم موسیقی متن است.
شباهت‌ها با آثار قبلی و نقاط ضعف احتمالی
بخش‌های دیگر موسیقی فیلم، در غیاب این عناصر جدید، تقریباً بدون تغییر از الگوی دو فیلم قبلی پیروی می‌کنند، تا حدی که برخی قطعات به نظر می‌رسد مستقیماً از موسیقی‌های قبلی بتمن کپی شده‌اند. قطعاتی مانند “The Fire Rises”، “Fear Will Find You” و “Imagine the Fire” شباهت زیادی به قطعاتی چون “Molossus” و “Like a Dog Chasing Cars” دارند.
قطعات “Born in Darkness” و “Rise” که اوج احساسی موسیقی فیلم را تشکیل می‌دهند، اجرای باشکوه همان تم‌های زهی پرشکوهی را بازآفرینی می‌کنند که نخستین بار در فیلم «بتمن آغاز می‌کند» شنیده شد. در نسخه‌ی جدید، این اجرا با یک تک‌خوانی از پسربچه‌ای سوپرانو همراه شده است که تم را به‌عنوان یک موتیف احساسی برای خانواده‌ی وین و رابطه‌ی بروس با آلفرد تثبیت می‌کند.
قطعات ویژه و نسخه‌های متنوع آلبوم
پنج قطعه‌ی اضافه از منابع مختلفی قابل دریافت هستند: برخی روی نسخه‌ی فیزیکی CD، برخی از طریق خرید آنلاین، و برخی دیگر از طریق وب‌سایت ویژه‌ی movietickets.com. این قطعات نمایانگر عمق بیشتری از موسیقی متن هستند.
- No Stone Unturned
- The Shadows Betray You
- Risen From Darkness
جمع‌بندی؛ تعادل میان نوآوری و تکرار
در بسیاری از جهات، موسیقی "شوالیه تاریکی برمی‌خیزد" هم بهترین و هم بدترین جنبه‌های شخصیت موسیقایی هانس زیمر را در بر می‌گیرد. طراحی هوشمندانه و کاربرد خلاقانه‌ی سرود بین، زیمـر را در اوج خلاقیتش نشان می‌دهد. اما تکرار بیش‌ازحد برخی الگوها و وابستگی به تیم بزرگ و جلوه‌های الکترونیکی، همان ایرادهای همیشگی‌اش را یادآور می‌شود.
